İstanbul Bilgi Üniversitesi santralistanbul Kampüsü’nde 24-25 Mayıs 2025 tarihlerinde düzenlenen “Çoklu Krizler Çağında Bilgi Düzensizliklerine Karşı Dirençlilik Konferansı”, bilgi düzensizliklerini disiplinler ortası bir bakışla ele aldı. Avrupa Kurulu Jean Monnet Mükemmeliyet Merkezleri Programı tarafından desteklenen Bilgi Düzensizliklerine Karşı Toplumsal Bilişsel Dirençlilik Yaratmak (Creating Societal Cognitive Resilience Against Information Disorders – RESAID) Projesi, çoklu krizler periyodunda yanlış bilginin tekrar üretilmesi, karmaşa, muteber bilgi kaynaklarına ziyan ve insan güvenliğini tehdit eden meseleler konusunda farkındalık yaratarak bilgi düzensizliği ile çaba edecek prosedürleri geliştirmeyi ve yaygınlaştırmayı hedefliyor.
RESAID Projesi kapsamında gerçekleştirilen konferansın açılış konuşmasını Avrupa Dijital Medya Gözlemevi (EDMO) Yönetim Kurulu Başkanı Paolo Cesarini yaptı. Konuşmasında dijital çağda dezenformasyonla uğraş stratejilerini ve bu alanda Avrupa Birliği’nin yaklaşımını kıymetlendiren Cesarini, hak temelli bir yaklaşımın kıymetine dikkat çekti.
‘İfade özgürlüğü, birebir vakitte emniyetli bilgiye erişim hakkıdır”
Cesarini, söz özgürlüğünün sadece konuşma, içerik üretme hakkını değil; bireylerin emniyetli bilgiye ulaşma ve bu bilgi temelinde kendi fikirlerini oluşturma hakkını da içerdiğini vurguladı. “Yanlış bir içeriği baskılamak, onu görünmez kılmaz; çoğunlukla onu daha fazla yasallaştırır. Bu yüzden, daha çok baskılamak yerine daha çok açıklamak, daha fazla bağlam sunmak gerekir.” diyen Cesarini, yanlış ya da aldatıcı içeriklerle uğraşta sansürleyici refleksler yerine bilgilendirici ve şeffaf stratejilerin tercih edilmesi gerektiğini belirtti.
‘Dirençlilik sırf ferdî şuurla değil, sistemik şeffaflıkla mümkündür’
Cesarini, bilgi düzensizliklerine karşı gayrette sadece bireylerin medya okuryazarlığını artırmanın kâfi olmadığını; tıpkı vakitte dijital irtibat altyapılarının işleyişinin şeffaflaştırılması ve bu yapıların hesap verebilir hale getirilmesi gerektiğini söyledi.
Platformların sorumluluklarını vurgulayan Cesarini, “Yapay zekâ takviyeli sistemlerin içerik görünürlüğünü nasıl belirlediklerine ait şeffaf olmaları, demokratik toplumlarda bilgiye erişim hakkı açısından hayati kıymet taşıyor. Algoritmaların nasıl çalıştığını bilmeden, bilgiye erişme hakkımızı aktif halde kullanamayız. Bu, sırf teknik değil, birebir vakitte demokratik bir meseledir” dedi.
‘Toplumsal direnç için çok paydaşlı işbirliği şart’
Cesarini, dezenformasyonla uğraşın başarılı olabilmesi için kamu kurumlarının ötesine geçen bir paydaşlık yapısına muhtaçlık olduğunu vurguladı. Araştırmacılar, gazeteciler, platformlar, akademisyenler, medya okuryazarlığı savunucuları ve sivil toplum kuruluşlarının ortak hareket etmesinin gerekliliğini şu sözlerle tabir etti: “Bu sıkıntıyla gayret sırf devletlerin değil, tüm toplumun sıkıntısıdır. Bilgi bütünlüğü, çok paydaşlı bir uğraş olmadan korunamaz.”
Özellikle EDMO (Avrupa Dijital Medya Gözlemevi) kapsamında Avrupa genelinde oluşturulan 14 ulusal merkezin birlikte çalıştığını belirten Cesarini, bu işbirliğinin hem akademik araştırmaların desteklenmesini hem de hakikat bilginin teşvik edilmesini hedeflediğini belirtti. Cesarini, “EDMO ağının hedefi sırf geçersiz haberleri işaretlemek değil, birebir vakitte akademiyi, medya okuryazarlığını ve siyaset yapıcıları bir ortaya getirerek daha dirençli bir kamuoyu oluşturmaktır” dedi.
Konferans, İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin mesken sahipliğinde; toplumsal bilimlerden hukuk ve medya çalışmalarına, psikolojiden güvenlik siyasetlerine uzanan geniş bir disiplinlerarası çerçevede akademisyenlerin katkısıyla, bilgi düzensizliklerini çok istikametli bir yaklaşımla ele aldı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı